شطرنج با گوریل یا پوکر با میمون ِ مست

شطرنج با گوریل ^۱ یا پوکر با میمون ِ مست

منبع : جرس نویسنده : سارا زرتشت

( تحلیلی بر بازی

جنبش سبز و ستاد کودتا )

۱. شطرنج ^۲ نوعی بازی است .  این بازی به کمکِ مهره های خاصی انجام می شود . در قوانین ِ شطرنج  ، محل اولیه ، ارزش و  نوع ِ حرکت  تمام مهره ها ، تعریف شده است.  قوانین بازی شطرنج ساده  اند  و در طول بازی   ثابت می مانند ،  برخورداری و اجرای قوانین برای طرفین  ِ بازی  یکسان است   و امکان تعطیلی و یا تغییر آنها در طول بازی وجود ندارد.هنگامِ شروع ، بازیکن ها از قوای یکسان و مهره های هم تراز برخوردارند . قوا ی ِ بازیکن ها  در طول بازی تغییر می کند ،  اما  جنس آن ثابت می ماند  . جایگاه یک مهره  ،  می تواند نقش ِ آن مهره را  در بازی ، بیشتر و یا کمتر کند   . گاهی جایگاه یک مهره امکان حرکت را از او می گیرد و حتی  ارزش آن را به صفر می رساند . به صورت کلی ، نتیجه بازی  شطرنج  ،  به  استراتژی ها و خطاها ی بازیکن  وابسته است . یعنی  بازیکنی که استراتژی بهتری دارد  و کمتر خطا می کند برنده است  و خطای بیشتر و استراتژی ضعیف تر سبب می شود تا یک بازیکن  ، بازنده شود .  ترکیب خطا و استراتژی ،  مهارتِ بازیکن را تعیین می کند . به صورتِ مرسوم ،  در بازی شطرنج  ، بازیکن از مهارت خود بهره می گیرد و از خطاهای  حریف به  نفع ِ خود استفاده می کند . قوانین ِ بازی شطرنج ، اجازه می دهد تا  بازی در شرایط ِخاصی ، بدون بازنده تمام شود . یعنی در بازی شطرنج مساوی شدن و یا از سر گیری بازی  ، یک  قانون در خود بازی است  . در بازی های رسمی ِ شطرنج  ، داور حضور دارد و وجودِ داور ،  اجرای قوانین ِ بازی را تضمین می کند . شانس و بلوف در بازی شطرنج جایی ندارند و  بازیکن ِ شطرنج  هیچ حرکتی را بر اساس شانس و یا به قصد ِ بلوف انجام نمی دهد .

۲. پوکر^۳ هم نوعی بازی است . این بازی به کمک ِ ورق و با اتکا به منابع بازیکن  انجام می شود  . در قواعد ِ پوکر ، محل اولیه ، ارزش و  نوع ِ جابجایی ِورق ها ،  تصادفی است و ارتباط هر ورق  با ورق های دیگر  ارزش آن را تعیین می کند   . یک ورق در شرایطی که ارتباطی با  ورق های دیگر نداشته باشد ، می تواند ضد ارزش ترین ورق باشد  .  قواعد بازیِ پوکر ، بسیار   بسیار ساده  اند . این قواعد مشخص اند و برای طرفین بازی تفاوتی ندارند ، اما ممکن است در شرایطی  ، تعطیل شوند و یا یک بازیکن  به خاطر منابع کمتر نتواند از آنها برخوردار شود .در آغاز بازیِ پوکر ،  بازیکن ها از برگه ها و قوای یکسانی برخوردار نیستند . قوای بازیکن ها در طول بازی تغییر می یابد و ممکن است جنس آن هم  تغییر کند . ارتباط ِ یک ورق با ورق های دیگر می تواند  نقش ِ آن  ورق را بیشتر و یا کمتر کند . گاهی  وضعیت  منابع ِ یک بازیکن ،  امکان بازی را از او می گیرد^۴ و ورقه ها به همراه بازیکن بی ارزش می شوند .به صورت ِ کلی ،  نتیجه ی  بازی پوکر به  منابع ، شانس و قدرت ِ بلوف ِ بازیکن  بستگی دارد .یعنی بازیکنی که از  منابع بیشتری برخوردار است و شانس با او همراه است  و قدرت ِ بلوف بیشتری دارد  برنده است و بازیکنی که منابع کمتری  دارد یا شانس با او همراه نیست و یا کمتر بلوف  می زند ، بازنده است . ترکیب ِ شانس و قدرت ِبلوف بازیکن  ،  مهارت بازیکن  را تعیین می کند و به صورت مرسوم بازیکن پوکر  هنگامی می تواند از مهارت خود  بهره گیرد که  از منابع کافی برخوردار باشد .قواعدِ بازی پوکر اجازه نمی دهد بازی در هیچ شرایطی بدون ِ بازنده تمام شود ،  مگر این که  قاعده یا قواعدی  با توافقِ طرفین نادیده گرفته شوند . یعنی در پوکر مساوی شدن و یا از سرگیری بازی ، قاعده ای در خود بازی نیست و به توان و تمایل بازیکنان بستگی دارد . بازیِ  پوکر  یک بازی غیر رسمی است و حضور داور در آن ضروری نیست . خلاقیت و توان تحلیل و فهم انتزاعی در بازی پوکر اهمیت ِ کمتری دارند و بازیکن ِ پوکر  ، بازی خود را مبتنی بر شانس  و  بلوف و البته متکی بر منابع ِ خود انجام می دهد .

۳. با این اوصاف ِ ساده ، تفاوت های روشنی از پوکر و شطرنج را می توان دید  ، اما تفاوت های  بیشتری را هم می توان  برآن ها  افزود  . مثلاً  :  بازیکن پوکر تنها هنگامی می تواند وارد یک دور بازی شود که  از حداقل منابع (چیپ )^۵برخوردار باشد در غیر این صورت باید جا بزند اما  بازیکن شطرنج برای ورود به بازی نیازی به هیچ منبع اولیه ای ندارد و تنها کافی است که قوانین بازی را بپذیرد . رفتار بازیکن پوکر در دور بعدی ، تقریبا غیر قابل پیش بینی است و بستگی به منابع بازیکن و قدرت ریسک پذیری و اندازه بلوف  او دارد اما حرکت ِ بعدی بازیکن شطرنج ، اغلب قابل پیش بینی است و به استراتژی و قدرت ذهنی بازیکن  وابسته است . بازیکن  سمج ِ پوکر ،  اگر  منابعش  در یک  دورکفایت نکند  ، بر سر آبرو و موجودیت خود شرط می بندد و  از آن ها  مایه می گذارد  . اگر بازیکن پوکر در  هیچ شرایطی عقب نکشید یعنی یا منابع او بی نهایت است و یا چیزی برای از دست دادن ندارد .  بازیکن شرور پوکر هر لحظه ممکن است چاقو کشی کند و یا بازی را بر هم بزند  .  بازی پوکر به راحتی اخلاق را دور می زند و یا فرو می گذارد  اما در بازی شطرنج  این گونه  رفتارها  به آسانی ممکن نیست .

۴. سیاست  گاهی  بازی  کسبِ  قدرت  است و گاهی بازی ِمهار ِ قدرت .   وجود عناصری چون :  پشتوانه  اقتصادی ، استراتژی  سیاسی ،  رفتار رقیب  سیاسی و حوادث ،  در عرصه بازی قدرت ،  غیر قابل انکار اند  و حضور همزمان این عناصر در این بازی ،  آن را به  ترکیبی نامتوازن  از  شطرنج ِسیاسی و پوکر سیاسی ِ تبدیل می کند .  تمایل بازیگران به نوع بازی و شرایط اقتصادی ، سیاسی و اجتماعی ،  می تواند سهم  این دو بازی را کم و یا زیاد کند .

۵. عرصه  بازی قدرت در ایران ، مدتی است  به صورت محسوس تغییر کرده  است و بازی  بزرگ آغاز شده است .  در یک طرف این بازی ستاد کودتا قرار دارد  و در طرف دیگر جنبش سبز .

۶. در اردوگاه اول ستاد کودتا و بدنه نظامی و اقتصادی آن نشسته است . حریفی که  به لحاظ شمار و یار و  اندیشه ،  اندک است اما منابع سیاسی و نظامی و اقتصادی فراوانی در اختیار دارد .   نظریه پردازان این اردوگاه کسانی چون مصباح یزدی  و پیروان اویند  ، که  در اساس شطرنج ِسیاسی را مردود می شمارند . دولتمردان و مجریان ِ این اردوگاه ،  کسانی چون احمدی نژاد و حلقه یاران اویند که  به منطق ِ  و قوانین  شطرنج سیاسی  وفادار نیستند و تن به داوری  هم نمی دهند . لیدر این اردوگاه  خود را و منابع خود را بی شمار و بی نهایت می داند  و عوامل تهاجمی  این ستاد  کسانی چون جعفری و سربازان اویند که در اساس  شطرنج  باز نیستند  و فاقد قوه تحلیل کافی برای بازی شطرنج اند و جز بلوف چیزی نمی دانند. در مقطعی از زمان  شانس به این اردوگاه روی آورده است و  بلوف های او کار ساز شده است  ومنابع فراوانی نصیبش  شده است .  این بازیگران و  این منابع و این شیوه بازی و آن شانس  آنان  را آن چنان مست ِ قدرت ساخته است که  اندک تمایلی برای بازی در  صحنه ی شطرنج سیاسی  ندارند و به هیچ عنوان حاضر به ورود به عرصه ای  نیستند که در آن  شطرنج ،  رخ دهد .

۷. در اردوگاه دیگر هسته ی اصلی جنبش سبز  و یاران سبز او ایستاده اند . هسته ی اصلی جنبش سبز کسانی هستند ،  که به دنبال رای خود می گردند و برای دفاع از این حق  ، به میدان آمده اند و هزینه ها  داده اند  و یاران او ،   طیف وسیعی است از  اندیشه ها و احزاب و سندیکاها و اشخاص و خواص و عوام . در حقیقت   جنبش سبز ، یک ایدئولوژی ِ ، یک حزب و حتی یک جبهه نیست . جنبش سبز یک جنبش است و  سکوت ِ جنبش سبز ،  آن را معدوم می کند. جنبشِ سبز یک راه است و سکون ِ جنبش سبز آن را  می میراند . جنبش سبز  زنده از آن است که آرام نگیرد و عرصه بازی را ترک نکند .  اگرچه  روزگاری در ایران سیاست ورزی اصلاح طلبانه  بیشتر   شطرنج ِ با گوریل بود  ،  اما  اکنون  که حریف این است و عرصه چنین است ، جنبش سبز مجبور است برای ماندن و رفتن  به  پوکر  سیاسی تن دهد   و امیدوارانه راهی را برود که عرصه بازی  به شطرنج سیاسی تغییر یابد.

۸. بزرگان ِ جنبش سبز نیز به  پوکر سیاسی تن داده اند . مهدی کروبی ،  با نامه نگاری ها و افشاگری ها یش  تا کنون بیش از همه بازی کرده است  و ناموفق  هم نبوده است و منابع بسیاری را از حریف به میان آورده است   .میر حسین موسوی با  تدارک «راه سبز امید» و سرکشی ها و ایستادگی هایش  به خوبی توانسته است  منابع   اردوگاه جنبش سبز را  تقویت کند  .   علی اکبر هاشمی رفسنجانی ،  از منابع  و پتانسیل های خود اعم از سوابق ، پست های رسمی و وابستگان سیاسی و مذهبی  و حتی متعلقات ِ شخصی و خانواده  بهره گرفته است و در این شرایط سخت توانسته است  ، به سهم خویش ،  بازی را پیش ببرد . بازی ِ  هاشمی اگرچه بسیار بجا ست.اما  منابع  او روز به روز ،  رو به کاهش اند و قدرت ریسک و بلوف های  سیاسی او را  کفاف نمی دهند . اما  در این اردوگاه ، سیدمحمد خاتمی به تمامی ، هنوز دل به پوکر سیاسی  نسپرده است و بیشتر شطرنج باز است .  جایگاه جهانی  ، شخصیت کاریزما و نفوذ خاتمی در عوام و خواص و پیوند قوی با لایه هایی از روحانیون سنتی  و مهارت و تجربه سیاسی  ، منابع سرشاری است  از آن ِ محمد خاتمی . احزاب اصلاح طلبی چون جبهه مشارکت و سازمان مجاهدین و حزب کارگزاران و مجمع روحانیون و دفتر تحکیم و…  با گرو گذاشتن نخبگان و یاران اصلی  ، خواسته یا ناخواسته همراهان ِ  «این نوع»  بازی اند . در خارج از کشور نیز یاران جنبش سبز کم نگذاشته اند  و خوب درخشیده اند و  هزینه های زیادی را به  حریف تحمیل کرده اند  .  نامه ی جانانه ی عبدالکریم سروش ، روشنگری های ِ محسن ِ کدیور و مکاتباتش با آیت الله منتظری ، دفاع های حقوق بشری  شیرین عبادی ،  مصاحبه ها ، سخنرانی ها و تجمعات ِ   آمریکا و اروپا  توسط  روشنفکران ِ خارج نشین و  حتی حمله های محسن مخلمباف ، محسن سازگارا و اکبر گنجی نشانه های همراهی با این بازی است . دانشجویان همچون یارانی تازه نفس از راه رسیده اند و از همه مهم تر ، بدنه ی جبش سبز هم  هیچ گاه جا نزده است و با  قیمت جان خویش  ، در هر فرصت و هر زمانی ، بیشترین منابع  حریف  را به پایین کشیده  و به میان آورده است .
۹.  به زعم ِ نگارنده – که همه چیز را  فلسفی – منطقی می بیند – وضعیت فعلی بسیار » امیدوار کننده » است . بازی  بدنه و سران جنبش سبز  ، همراهی افکار عمومی و واکنش های جهانی ، توانسته است  بسیاری از منابع حریف  را به میدان بیاورد  و هدر دهد  . هم  اکنون حریف ،  با منابعی  چون»  آبروی« نظام و «موجودیت» نظام  توانسته است اردوگاه مقابل را حفظ کند و جا نزند.  “پوکر بازان  ، به خوبی می دانند آخرین  منابعی که  حریف به میان می آورد چیست !”  مادامی که چنین است ،  جنبش سبز باید بماند و بازی کند

خنک آن قمار بازی ،  که بباخت هر چه بودش

به نماند هیچش ،  الا هوس قمار دیگر …

منبع : جرس نویسنده : سارا زرتشت

——————————————————–

پی نوشت ها  :

۱. پیش تر ها دکتر  علوی تبار ، حرکت اصلاح طلبی در ایران را شطرنج با گوریل نامید و  در آستانه انتخابات با  سخنرانی خود در جبهه مشارکت  از این گونه بازی دفاع کرد و تاکید کرد در ایران سیاست ورزی اصلاح طلبانه شبیه بازی شطرنج با گوریل است . البته دکتر  نیکفر نیز به این شیوه بازی ایراد گرفت و آن را مردود دانست . من این نوشته را نه برای علوی تبار می نویسم که این روزها حتی شطرنج هم بازی نمی کند ! ( یا من خبر ندارم ) و نه برای نیکفر که به بازی شطرنج اعتقادی ندارد  . باوربفرمائید  انگیزه و الهام اصلی این نوشته ،  خواندن ِ مکرر  نامه زیبا و ساده  حجاریان عزیز بود که جان و اندیشه او ، هم اکنون در گرو حریف است

۲. شَطرَنج  ( در انگلیسی Chess ) بازی دو نفره‌ای است که بر روی یک صفحه با ۶۴ خانه (۳۲ خانه سیاه و ۳۲ خانه سفید) به وسیله ۳۲ مهره (۱۶ مهره سفید و ۱۶ مهره سیاه) انجام می‌شود.برخی شطرنج را یک سرگرمی می‌دانند و عدّه‌ای دیگر آن را یک ورزش رزمی ذهنی محسوب می‌کنند. موفقیت در این ورزش بیش از هر چیز به توان تحلیل و فهم انتزاعی ذهن وابسته‌است ( منبع : ویکی پدیا )

۳. پوکر (در انگلیسی: Poker)، نام بازی فکری – تخصصی و گروهی است که با شانس و بلوف زدن بسیار همراه است. بازی پوکر نوعی از بازی ورق و یکی از معروفترین و محبوب‌ترین بازی‌های قمارخانه‌ای در سرتاسر جهان است. (منبع  ویکی پدیا )

۴.حداقل میزان پول لازم برای ورود به هر دور بازی چیپ (Big Blind) نام دارد .هر بازیکن برای ورود به بازی باید حداقل میزان BB را بپردازد یا در غیر اینصورت از آن دور بازی خارج شود و به اصطلاح جا برود (Fold).

۵. در هر دور بازی اگر افزایش شرط توسط یک بازیکن منتهی به جارفتن یا Fold بقیه شود٬ نفر باقیمانده برنده کلیه پولهایی است که تا آن لحظه جمع شده است .